رفع ابهام از بخشنامه اخیر سازمان امور مالیاتی با موضوع تسعیر ارز صادراتی

جولای 22, 2016 بخشنامه دیدگاه‌ها برای رفع ابهام از بخشنامه اخیر سازمان امور مالیاتی با موضوع تسعیر ارز صادراتی بسته هستند

در باب بخشنامه اخیر سازمان امور مالیاتی به شماره 200/95/25 مورخ 1395/04/22 با موضوع «تسعیر ارز صادراتی»، این‌طور عنوان می‌شود که به موجب این بخشنامه سود تسعیر ارز صادرات معاف شده است! حال آنکه اساساً سازمان امور مالیاتی مجوز قانونی جهت اعمال معافیت نسبت به این درآمد را به هیچ وجه ندارد. به استناد اصل 51 قانون اساسی، معافیت‌ها به موجب قانون مشخص می‌شوند لذا وقتی معافیتی برای سود تسعیر، اعم از صادراتی و غیر صادراتی پیش‌بینی نشده است سازمان مذکور نمی‌تواند با وضع مقرره اعمال معافیت کند.

باری، بخشنامه موضوع بحث هم اساساً نظری مبنی بر معافیت سود تسعیر ارز صادرات احصا نکرده است. متعجبم که بر چه اساسی چنین تلقی غلطی بر روی این بخشنامه بارگذاری کرده و به خورد ملت می‌دهند.

بخشنامه موضوع بحث فقط در یک جا جنبه معافیتیِ سود تسعیر را مطرح کرده است آن هم سود تسعیری است که مربوط به زمان وقوع صادرات و با شرایط خاص است (چه اینکه اساساً در زمان وقوع صادرات هم سود تسعیر محلی از اعراب ندارد بلکه تسعیر ارز به ریال مستقیم به حساب درآمد فروش منظور می‌شود).

در بخشنامه آمده است:

«اگر صادرکنندگان در زمان انجام صادرات درآمد را با نرخ ارز مرجع یا نرخ ارز مبادله‌ای ثبت کرده باشند اما در تاریخ تسویه و یا تاریخ ترازنامه از نرخ آزاد برای تسعیر ارز حاصله استفاده نمایند، در این حالت تفاوت نرخ ارز ثبت اولیه با نرخ ارز آزاد در تاریخ انجام صادرات، به عنوان فروش صادراتی و معاف تلقی می‌گردد»

برای توضیحِ نقل به مضمونِ فوق، مثال ساده‌ای ارائه می‌کنم. فرض کنید که مؤدی 10 دلار فروش صادراتی را در زمان وقوع معامله و انجام صادرات با نرخ مرجعِ 10 ریال تسعیر و به شرح زیر ثبت کرده باشد:

مطالبات 100 ریال بدهکار
فروش صادراتی 100 ریال بستانکار

در زمان تسویه و دریافت ارز، نرخ آزاد 12 ریال است لذا مؤدی سند زیر را ثبت می‌کند:

وجوه نقد 120 ریال بدهکار
مطالبات 100 ریال بستانکار
سود تسعیر 20 ریال بستانکار

بر اساس بخشنامه موضوع بحث، اگر در زمان صدور سند اول، نرخ آزاد دلار 11 ریال باشد مابه‌التفاوت نرخ مرجع 10 ریالی و نرخ آزاد 11 ریالی در آن تاریخ، یعنی به ازای هر دلار 1 ریال و در مجموع بابت 10 دلار صادراتی که انجام شده است 10 ریال از سود تسعیر ارز به عنوان فروش صادراتی تلقی می‌گردد و متعاقباً معاف خواهد بود.

در ادامه بخشنامه آمده است:

«صرفاً تفاوت نرخ ارز آزاد در تاریخ اولیه و تاریخ‌های بعدی مبنای محاسبه سود یا زیان تسعیر ارز قرار می‌گیرد»

بر اساس فراز فوق‌الاشاره از بخشنامه، چون نرخ آزاد در تاریخ اولیه 11 ریال و در تاریخ تسویه 12 ریال بوده است لذا به ازای هر دلار صرفاً 1 ریال به عنوان سود تسعیر ارز تلقی خواهد شد.

با این تفاسیر، آیا از مفاد بخشنامه فوق می‌توان این‌طور استنباط کرد که سود تسعیر ارز معاف شده است!؟ ابداً خیر.

ذکر یک نکته کاملاً ضروری است که صادرکننده موضوع نظرِ بخشنامه که با مثال هم به آن پرداختیم اساساً شناسایی اولیه فروش صادراتی را به اشتباه بر اساس نرخ مرجع ثبت کرده است و اصالتاً باید آن را به نرخ آزاد ثبت می‌کرد لذا این‌طور به نظر می‌رسد که سازمان امور مالیاتی با صدور این بخشنامه مدنظر داشته است که اشتباه مؤدی را نادیده گرفته و اثرات مالیاتی مازاد ناشی از اشتباه مؤدی را به نفع او را مرتفع کند، لذا بخشی از سود تسعیر ارز گزارش شده (که از همان ابتدا هم سود تسعیر نبوده) را به حساب فروش صادراتی منتقل و آن را از شمول مالیات خارج می‌کند.

همه آنچه که این بخشنامه حول محور سود تسعیر ارز مدنظر دارد که بگوید همین است نه بیشتر.